Foknormen zijn gezondheidsnormen waaraan een ouderdiercombinatie moet voldoen om een positieve aantekening op de stamboom te krijgen. Denk aan resultaten van verplichte screeningsonderzoeken naar heupdysplasie of oogaandoeningen, of de instelling van een minimale fokleeftijd.
Het doel is dat er gezonde rashonden worden gefokt en dat het proces en gemaakte keuzes voor iedereen transparant en inzichtelijk zijn. Daarmee laat je als fokker van stamboomhonden zien dat je zorgvuldig, transparant en verantwoord fokt.

De Algemene Vergadering van de Raad van Beheer besloot op 2 december 2023 de foknormen in te voeren. Daarmee willen we als kynologie laten zien wat we doen, hoe we het doen en dat we het zorgvuldig doen. We geven zo de consument – de pupkoper – inzicht in de gezondheid van de pups die men op het oog heeft.
Anderzijds bieden we fokkers de mogelijkheid de beoogde ouderdiercombinatie op geschiktheid te controleren vóórdat de dekking plaatsvindt en zo een zorgvuldige, verantwoorde keuze te kunnen maken.

Wanneer zijn onze foknormen van kracht?
In overleg met Raad van Beheer bepalen wij als rasvereniging welke foknormen moeten gelden voor ons ras. Eenmaal vastgesteld worden deze normen op de website van de Raad van Beheer gepubliceerd op de raspagina. Vijf tot tien maanden na publicatie zullen de ouderdieren ook daadwerkelijk gecontroleerd gaan worden. Of een pup al dan niet aan de normen voldoet, wordt op de stamboom vermeld: “Deze hond is geboren uit ouderdieren die wel/niet voldoen aan de aanvullende leeftijds-, gezondheids- en gedragseisen die gelden voor het ras.”

Verenigingsfokreglementen (VFR)
Je zult je afvragen hoe de foknormen zich verhouden tot onze verenigingsfokreglementen (VFR’s). VFR’s gaan altijd verder dan screeningsonderzoeken of minimale leeftijd.
Daarnaast worden ze niet door de Raad van Beheer gecontroleerd. Als wij de voor ons ras verplichte screeningsonderzoeken ook in de foknormen willen laten opnemen, kan dat uitsluitend in overleg met de Raad van Beheer. Wat in de foknormen wordt opgenomen, wordt wél door de Raad van Beheer gecontroleerd en leidt tot een tekst op de stamboom: ‘voldoet’ of ‘voldoet niet’.  Soms zullen de foknormen en de normen uit bepaalde hoofdstukken in het VFR hetzelfde zijn, en soms zal een VFR meer regels kennen dan de foknormen.

Verantwoordelijkheid
Als fokker ben je verantwoordelijk voor het samenstellen van een verantwoorde ouderdier-combinatie. Jij bepaalt welke reu/teef je kiest en of die aan de foknormen voldoet. Om te bepalen of een ouderdiercombinatie zorgvuldig is, moeten vóór de dekking de resultaten van voorgeschreven screeningsonderzoeken bekend zijn.
Je kunt immers pas zorgvuldig fokken als je weet wat die resultaten zijn. De screeningsonderzoeken moeten worden uitgevoerd door dierenartsen waar de Raad van Beheer een overeenkomst mee heeft. Deze vind je op www.houdenvanhonden.nl/zoekdierenarts.
De kosten van screeningsonderzoeken variëren per dierenarts en zijn voor rekening van de fokker. Moet er DNA-onderzoek worden gedaan, dan dient dit te gebeuren mét identiteitscontrole, verplicht bij de dierenarts. Ook mag gebruik worden gemaakt van het door de Raad van Beheer (chipper) verplicht afgenomen DNA-materiaal voor afstammingscontrole.

Registratie resultaten
De dierenarts die de screeningsonderzoeken uitvoert, stuurt de resultaten direct naar de Raad van Beheer via het MijnRvB-systeem. De eigenaar van de hond kan ook zelf uitslagen van gezondheidsonderzoeken uploaden op de MijnRvB-pagina van zijn hond. Dat kunnen alleen de resultaten van screeningsonderzoeken zijn, die voor dat ras ook van belang zijn. De Raad van Beheer controleert deze resultaten en wanneer ze goed zijn uitgevoerd, worden ze opgenomen bij de hond. De resultaten zijn daarna ook zichtbaar op www.dutchdogdata.nl.
Als je een buitenlandse vaderhond inzet, kun je bij de dekking ook documenten uploaden van de reu. De Raad van Beheer voegt die dan toe in het account van deze buitenlandse reu.

Foknorm niet gehaald
De Raad van Beheer wil graag dat iedereen zorgvuldig fokt en zich dus aan de normen houdt. Wanneer dat niet is gelukt, komt dat op de stamboom van de pups te staan. De tekst luidt: ‘Deze hond is geboren uit ouderdieren die niet voldoen aan de gezondheidseisen en eventueel van toepassing zijnde welzijns- en gedragseisen die gelden voor het ras.’ Je hebt dan dus wat uit te leggen over de combinatie aan geïnteresseerde pupkopers (NB: er komt géén rood kruis op de stamboom).

Hoe controleer je de foknormen?
Iedereen – zowel fokkers als pupkopers – met een MijnRvB-account kan straks fokcombinaties checken. In het menu komt een extra optie: “controle van de foknormen”. Je vult het NHSB- of chipnummer van de beoogde ouderdieren in en de dekdatum, en je krijgt direct te zien of het is toegestaan, of wat er op die datum nog niet in orde is. Als de combinatie niet past binnen zorgvuldig fokken, betekent dat in principe ‘niet fokken’.

Soms zijn er echter valide, niet-medische redenen waarom je niet aan de foknormen kunt voldoen. Zo kun je met een buitenlandse reu werken, waarbij een voorgeschreven screening niet is uitgevoerd. De reu kan op basis van leeftijd of fysieke gezondheid heel weinig kans hebben op de aandoening, maar je kunt dat niet bewijzen. Het ‘niet voldoen’ moet echt een uitzondering zijn, met geldige reden. Als er alternatieven voorhanden zijn die wel voldoen, moet dat het streven zijn. Het is jouw afweging als fokker of je de combinatie wel of niet inzet.

Stamboom blijft waardevol
De vermelding dat een hond niet aan de foknormen voldoet, maakt de stamboom niet waardeloos. Naast de foknormen moeten de ouderdieren immers ook voldoen aan andere eisen die we aan het fokken van stamboomhonden stellen voordat ze een stamboom krijgen. Dit zijn eisen die vaak boven de wettelijke eisen uitgaan.
Het basisreglement Welzijn & Gezondheid geldt nog steeds. De afstamming is gecontroleerd door DNA, de informatie over het ras en de fokker staan vermeld en de regels voor inteelt en de leeftijd van de moederhond zijn allemaal geldig.

Soms kan de fokker afdoende aan de pupkoper uitleggen waarom er toch gekozen is om de oudercombinatie te maken. De pupkoper kan de ouderdieren zelf checken op www.dutchdogdata.nl. Daar zijn de relevante gezondheidsonderzoeken per hond te vinden.
Als de hond zelf wel aan de normen voldoet, kan de volgende generatie zorgvuldig gefokt worden. De hond kan dus nog steeds waardevol zijn voor de stamboomhondenfokkerij!

Buitenlandse honden
Het is goed om te weten of men in het buitenland ook al met een soortgelijk systeem werkt en, zo ja, of dat dan aansluit bij het Nederlandse systeem.
Er zijn inderdaad meerdere landen die ook zo’n systeem hebben, bijvoorbeeld Italië. De buitenlandse systemen sluiten in zoverre aan, dat ook daar eisen gesteld worden aan de ouderdiercombinatie. Die komen grotendeels of zelfs helemaal overeen voor veel rassen. Het is dan nog wel zaak dat de Raad van Beheer inzage krijgt in de resultaten van de daar uitgevoerde screeningsonderzoeken.

Promotie
Om het belang van de foknormen bekend te maken bij pupkopers zet de Raad van Beheer zijn eigen media in, zoals website, social media en de Raadar-nieuwsbrief. Ook via zijn informatiestand zal de Raad van Beheer voorlichting geven. Maar de Raad van Beheer kan dit niet alleen en bereikt niet alle pupkopers. Pupkopers worden dan ook doorgeleid naar de voorlichters van onze rasvereniging en onze fokkers.

Pupkopers komen ook rechtstreeks bij ons binnen via onze eigen publiciteit als rasvereniging. Wij kunnen hen verder informeren over de foknormen van ons ras en eventuele aanvullende regels uit het verenigingsfokreglement, en hen zo duidelijk maken wat wij allemaal doen om zo zorgvuldig mogelijk te fokken.
Als we dat met elkaar goed doen, bereiken we met elkaar het beste resultaat voor onze stamboomhonden!